هما کبیری: آمار پنج ماهه منتهی به مردادماه سال جاری گمرک حکایت از آن دارد که تجارت خارجی ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته، با افزایش 8میلیارد و 910میلیون دلاری از 32میلیارد و 710میلیون دلار در سال 92 به 41میلیارد و 620میلیون دلار رسیده است. به این ترتیب بر اساس آمار پنج ماهه منتهی به مرداد سال جاری، صادرات کالاهای غیرنفتی به رقم 19میلیارد و 639میلیون دلار و ارزش واردات نیز به 21میلیارد و 981میلیون دلار رسیده است. این در حالی است که در این مدت، همچنان واردات با اختلاف 2میلیارد و 342میلیون دلاری گوی سبقت را از صادرات ربوده است.

بر پایه آمار منتشر شده از سوی اداره کل گمرک، صادرات از نظر وزنی رشد 41/10درصدی و از نظر ارزش دلاری نیز رشد 83/20درصدی را تجربه کرده است. واردات نیز از نظر وزنی 79/44درصد و از نظر ارزش دلاری 58/33درصد افزایش داشته است. به این ترتیب رشد صادرات و واردات حکایت از آن دارد که تجارت خارجی ایران در راه بازگشت به روزهای رونق خود در دو سال گذشته است.

رشد 20درصدی صادرات

در پنج ماه نخست سال جاری، صادرات قطعی با احتساب میعانات گازی 40میلیون و 366هزار تن بوده و 19میلیارد و 639میلیون دلار ارزآوری در پی داشته که از نظر وزنی 41/10درصد و از نظر ارزش دلاری 83/20درصد رشد را تجربه کرده است. این در حالی است که صادرات کالاهای غیرنفتی در مرداد ماه 6میلیون و 605هزار تن و به ارزش 3میلیارد و 542میلیون دلار بوده است. بر اساس جداول منتشر شده، مهم‌ترین اقلام صادراتی در این مدت شامل پروپان مایع‌شده به ارزش 908میلیون دلار و سهم ارزشی 59/6درصد، متانول به ارزش 717 میلیون دلار و سهم ارزشی 2/5درصد، بوتان مایع‌شده به ارزش 662میلیون دلار و سهم ارزشی 81/4درصد بوده است. به این‌ترتیب سنگ‌آهن که در مدت مشابه سال گذشته دومین کالای صادراتی ایران بود، پس از تصمیمات دولت برای اخذ عوارض صادراتی برای جلوگیری از خام فروشی، به رتبه‌های بعدی تغییر جایگاه داد.

بر این اساس، در پنج ماه نخست سال جاری 8میلیون و 508هزار تن میعانات گازی به ارزش 5میلیارد و 857میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی با رشد 31/106درصدی و از نظر ارزش دلاری با رشد 50/60درصدی همراه بوده است. همچنین صادرات محصولات پتروشیمی در این مدت 7میلیون و 91هزار تن به ارزش 5میلیارد و 699میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد 45/15درصدی از نظر وزن و 94/28درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. صادرات سایر کالاها شامل کالاهای صنعتی، کشاورزی، معدنی، فرش و صنایع دستی در این مدت 24میلیون و 768هزار تن به ارزش 8میلیارد و 83میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی کاهش 81/5 درصدی و از نظر ارزش دلاری نیز کاهش 24/1درصدی داشته است.

کشورهای چین، عراق، امارات متحده عربی، افغانستان و هند عمده مقاصد صادرات کالاهای ایرانی بودند. طي پنج ماه نخست سال جاری، 11میلیون و 987هزار تن کالا به ارزش 3 ميليارد و 842ميليون دلار به کشور چین، 6میلیون و 319هزار تن کالا به ارزش 2 میلیارد و 211ميليون دلار به کشور عراق، 2میلیون و 498هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و 504میلیون دلار به امارات متحده عربي، یک میلیون و 148هزار تن محصول غیرنفتی به ارزش یک میلیارد و 78ميليون دلار به کشور افغانستان و یک میلیون و 707هزار تن کالا به ارزش 884ميليون دلار به کشور هند صادر شده است. به این ترتیب در این مدت صادرات ایران به چین با کاهش 15/7درصدی از نظر وزن و رشد 97/33درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. صادرات به کشور عراق هم از نظر ارزش دلاری و هم از نظر وزنی با کاهش روبه‌رو بوده و کاهش 63/12درصدی را از نظروزن و کاهش 46/9درصدی را از نظر ارزش دلاری تجربه کرده است. این در حالی است که صادرات کالاهای غیرنفتی به کشور امارات متحده عربی با رشد 90/3درصدی از نظر وزن و 97/0 درصدی از نظر ارزش دلاری در مدت مورد بررسی همراه بوده است. صادرات به کشورهای افغانستان و هند نیز در این مدت با کاهش وزن و افزایش ارزش دلاری همراه بوده؛ به این ترتیب که صادرات به کشور افغانستان از نظر وزنی کاهش 94/24درصدی را در پی داشته و از نظر ارزش دلاری با رشد 12/0درصدی همراه بوده است. صادرات به کشور هند به عنوان پنجمین مقصد صادراتی کالاهای صادراتی ایرانی با کاهش 17/16درصدی از نظر وزن و افزایش 09/10درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. با این حال در پنجمین ماه سال جاری، هند جای ترکیه را به عنوان پنجمین مقصد کالاهای صادراتی ایران گرفت.

متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی در این مدت 433دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش 31/11درصدی در ارزش دلاری داشته است.

افزایش 44درصدی واردات

در پنج ماه نخست سال جاری میزان واردات به رقم 16میلیون و 421هزار تن به ارزش 21میلیارد و 981میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با رشد 79/44 درصدی از نظر وزن و 58/33درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. این در حالی است که حجم واردات در مردادماه 3میلیون و 229هزار تن به ارزش 4میلیارد و 326میلیون دلار بوده است. مهم‌ترین اقلام وارداتی طی چهار ماه نخست سال جاری شامل گندم به ارزش یک میلیارد و 92میلیون دلار و سهم ارزشی 97/4 درصد، وسائل نقلیه با موتور پیستونی درون‌سوز تناوبی جرقه‌ای- احتراقی با حجم سیلندر بیشتر از 1500 سانتی‌متر مکعب (اما از 3000 سانتی‌متر مکعب بیشتر نباشد) به ارزش 803میلیون دلار و سهم ارزشی 66/3درصد، برنج به ارزش 764میلیون دلار و سهم ارزشی 47/3درصد، ذرت به ارزش 579 میلیون دلار و سهم ارزشی 63/2 درصد، کنجاله سویا به ارزش 531میلیون دلار و سهم ارزشی 42/2 درصد بوده است. در این میان واردات برنج نسبت به ماه گذشته با کاهش همراه بوده که جایگاه آن را از دومین کالای وارداتی به سومین کالای وارداتی تغییر داده؛ به نظر می‌رسد با این اتفاق دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر جلوگیری از واردات برنج به کشور جنبه عملیاتی به خود گرفته است.

در این مدت امارات متحده عربی، چین، هند، جمهوری کره و ترکیه مهم‌ترین کشورهای مبدا کالاهای وارداتی به ایران بوده‌اند. در پنج ماه نخست سال جاری، 3میلیون و 853هزار تن کالا از کشور امارات متحده عربی به ارزش 5میلیارد و 602میلیون دلار وارد ایران شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد 27/105 درصدی در وزن و 75/71درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است. در این مدت، واردات از کشور چین به عنوان دومین مبدا کالاهای وارداتی ایران 2میلیون و 101هزار تن به ارزش 4میلیارد و 862میلیون دلار بوده که 28/58درصد از نظر وزن و 16/66درصد از نظر ارزش دلاری افزایش داشته است. یک میلیون و 651هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و 797میلیون دلار از کشور هند وارد ایران شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد 69/23درصدی در وزن و 41/10درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. در این مدت متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی 1339دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش 72/7درصدی در ارزش دلاری داشته است.